Αίγλη Βαφέα
Λευκωσία Μάρτιος 2021
Η τζαζ στην Κύπρο άρχισε να γράφει τη δική της ιστορία λίγο μετά την ανεξαρτησία (1960 και έπειτα).Την εποχή εκείνη η νυχτερινή ζωή του τόπου απαρτιζόταν κυρίως από night clubs (τα τότε cabarets) που φιλοξενούσαν μαέστρους από το εξωτερικό, οι οποίοι έγραφαν και διασκεύαζαν μουσική για τις διάφορες τοπικές μπάντες που συνόδευαν τα χορευτικά σχήματα και μπαλέτα. Το ρεπερτόριο ήταν κυρίως Latin,Jazz και Brazilian (samba, bossa nova). Από αυτή την ανάγκη οι πρώτοι μουσικοί στην Κύπρο άρχισαν να μαθαίνουν να διαβάζουν μουσική και να έρχονται σε επαφή με ρεπερτόριο πέρα από το Ελληνικό. Η κινητικότητα και τριβή των διαφόρων καλλιτεχνών μεταξύ τους (ξένων και ντόπιων) άνοιξε νέους δρόμους και δημιούργησε την επιθυμία για κάτι καινούργιο.
Σίγα – σιγά ξεκίνησαν να έρχονται από πανεπιστήμια του εξωτερικού, κυρίως Ελλάδα και Αγγλία, και οι πρώτοι απόφοιτοι πτυχιούχοι μουσικοί οι οποίοι άρχισαν να εντάσσουν στις μουσικές δημιουργίες της εποχής και άλλα στοιχεία. Οι επιθεωρήσεις και θεατρικές παραστάσεις, φιλοξενούσαν μουσικούς ζωντανά επί σκηνής και παρά το ότι δεν ήταν κατ’ ανάγκην παραστάσεις σε ήχους τζαζ, το μουσικό συναπάντημα καλλιτεχνών με διάφορα βιώματα εμπλούτιζε με νέα ακούσματα το ρεπερτόριο της εποχής. Ευκαιρίες έδινε και το ΡΙΚ (Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου) που ήταν τότε και το μοναδικό κανάλι, σε διάφορους μουσικούς να παίζουν μουσική τηλεοπτικά.
Αυτή η γενιά καλλιτεχνών αντιπροσώπευε το νησί μας σε μουσικές συναντήσεις στο εξωτερικό όπου είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν άλλους καλλιτέχνες και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους.
Σημαντικότερος μουσικός της πρώτης γενιάς τζαζ μουσικών της Κύπρου είναι ο αείμνηστος σαξοφωνίστας Μιχαλάκης Γιασεμίδης. Συνοδοιπόροι του στην μουσική σκηνή του τόπου ήταν ο ντράμερ Άριστος Βαφέας, ο κιθαρίστας Λάκης Φανάρης, ο Ντέιβιτ Γενοβκιάν, ο πιανίστας Στέλιος Αργύρης και άλλοι πολλοί. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που άρχισαν να πειραματίζονται με την τζαζ στο νησί και να εμπλουτίζουν τη νυχτερινή μουσική της Κύπρου με νέα ακούσματα.
- Δεύτερος από αριστερά ο Άριστος Βαφέας
Η «επίσημη» αν θέλετε εμφάνιση της τζαζ στην Κύπρο έγινε τη δεκαετία του 1980-1990 περίπου, όταν η δεύτερη γενιά επαγγελματιών μουσικών επέστρεψε στο νησί μετά το πέρας των σπουδών τους από διάφορες χώρες του εξωτερικού και κυρίως από τη χώρα που γέννησε την τζαζ, την Αμερική.
Πρώτος άνοιξε το δρόμο ο κιθαρίστας Άντρος Παπαπαύλου και ακολούθησαν αρκετοί, όπως η Αλέξια Βασιλείου, ο Γιάννος Σαββίδης, ο Χάρης Ιωάννου, Μιχάλης Μέσσιος, Ειρηναίος Κουλουράς, Ιωάννης Βαφέας, Μάριος Τούμπας, Ιάκωβος Πάρπας αλλά και από άλλα πανεπιστήμια όπως η τζαζ τραγουδίστρια Ιωάννα Τρουλλίδου, ο πιανίστας Γλαύκος Κοντεμενιώτης κ.ά. Σημαντική ώθηση έδωσε μια σειρά συναυλιών που έδωσε ο Σταύρος Λάντσιας στο νησί φέρνοντας μαζί του μουσικούς από το εξωτερικό οι οποίες και παρόλο που δεν ήταν τζαζ συναυλίες, στάθηκαν η αφορμή για νέα παιδιά να φοιτήσουν στο Berklee College of Music της Βοστώνης.
Τα ονόματα σήμερα είναι πολλά και δύσκολο να τα αναφέρουμε όλα. Κάποιοι από τους πιο πάνω αποτελούν σήμερα τις κυριότερες μορφές της Κυπριακής τζαζ, είτε ως ενεργοί μουσικοί, είτε ως συνθέτες ή εκπαιδευτικοί.
Οι πλείστοι πάντως μετά την επιστροφή τους στην Κύπρο πέρασαν και περνούν αμέτρητες ώρες σε πρόβες και σε μουσικές σκηνές, αγωνίζονται επίπονα και συχνά με προσωπικό κόστος για να βγουν σε διεθνή φεστιβάλ και για να βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τη παγκόσμια τζαζ σκηνή στοιχείο αναγκαίο για το είδος που υπηρετούν.
Κινητικότητα υπάρχει επίσης και σε δισκογραφικό επίπεδο από όλο το φάσμα της τζαζ, από αυθεντική αμερικάνικη τζαζ μέχρι τζαζ με έντονα έθνικ στοιχεία. Άλμπουμ που παρουσιάζουν διασκευές παλιών τζαζ standards αλλά και νέες δημιουργίες Κύπριων συνθετών. Οι πλείστοι μουσικοί συνεργάζονται με ιδιωτικά πανεπιστήμια όπως το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο, η μουσική Ακαδημία ΑΡΤΕ) όπου η τζαζ διδάσκεται πια επίσημα ή βρίσκονται ως εκπαιδευτικοί σε σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης.
- Μιχαλάκης Γιασεμίδης
Τα βήματα που έχουν γίνει είναι αρκετά και η εικόνα που παρουσιάζει η τζαζ σκηνή της Κύπρου είναι σε τροχιά ανοδική. Δεκάδες νέα παιδιά σπουδάζουν τζαζ τόσο στην Κύπρο όσο και σε άλλες χώρες όπως Αμερική, Ολλανδία, Ισπανία, Ελλάδα κλπ. Δημιουργούνται νέα σχήματα που κινούνται και δισκογραφικά. Μία νέα γενιά πειραματιστών, αυτοσχεδιαστών δίνουν ώθηση στη νέα σκηνή. Κάποιοι από αυτούς μένουν στο εξωτερικό βρίσκοντας εκεί δουλειά και άλλοι επιλέγουν να επιστρέψουν. Όλοι όμως συνεισφέρουν στο να προβληθεί η έντονη μουσική δραστηριότητα ενός μικρού τόπου με μια αξιόλογη μουσική παρακαταθήκη.
Τζαζ μουσική μπορείς να ακούσεις στην Κύπρο σε διάφορα μπαράκια και το κοινό αν και μικρό, συνεχώς διευρύνεται, εκπαιδεύεται στο είδος και ακολουθεί τους καλλιτέχνες.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε δύο σημαντικά φεστιβάλ, το Paradise Jazz Festival στον Πωμό της Πάφου και το AglaJazz Festival που στη Λευκωσία τα οποία έχουν φιλοξενήσει σημαντικά ονόματα της τζαζ στο Κυπριακό κοινό και έχουν δώσει το βήμα σε παλιά και νέα Κυπριακά σχήματα να παρουσιάσουν τη δουλειά τους. Επίσης πολλά μουσικά φεστιβάλ αφιερώνουν σταθερά κάποιες μέρες από τις δράσεις τους στη μουσική τζαζ όπως το φεστιβάλ του Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Λευκωσίας στο Αρχοντικό Αξιοθέας, το Rialto Jazz & World Showcase και το Διεθνές φεστιβάλ ΚΥΠΡΙΑ.
Πρόσφατα, ο κρατικός ραδιοσταθμός απέκτησε την δική του τζαζ εκπομπή και εκπέμπει σταθερά μουσική τζαζ από το Τέταρτο Πρόγραμμα του ΡΙΚ με μουσικό παραγωγό τον Άκη Φαρμακαλίδη.
Οι πιο πάνω πληροφορίες είναι ότι γνωρίζω, ότι έζησα και ότι θυμάμαι από προσωπικά βιώματα και τις διηγήσεις του αείμνηστου πατέρα μου Άριστου Βαφέα.
- Γλαύκος Κοντεμενιώτης
Under the auspices and with the financial support of the Ministry of Culture and Sports
..it's all greek jazz to me..
© designed by HERMeS.NGO for JAZZ-LIBRARY-2021